Ik schrijf, dus ik ben… een taalpurist?
In 2014 ben ik gestart met deze site. Toen stonden daar (korte) verhalen, essays en blogs op. Ik was net afgestudeerd en zoekende naar het juiste platform om mijn schrijfsels op te publiceren. Zonder enige ervaring met websites begon ik er een en ontdekte zo de wereld van CMS en ‘bloggen’. Ook met schrijven probeerde ik vele stijlen uit, met alle gevolgen van dien. Zo schreef ik destijds een blog over ‘vroegah’ en mijn prachtige carrière (sarcasme) in de wereld der amateur kindermusicals. In die blog maakte ik halverwege een stijlbreuk: ik besloot de tijd waarin ik schreef aan te passen waardoor de tekst ineens niet meer lekker liep en hier en daar grammaticaal ook niet meer klopte.
En dat heb ik geweten.
Inhoud versus vorm
Ik kreeg een melding dat iemand op mijn blog gereageerd had. Yes! Ik had niet verwacht dat iemand buiten mijn vriendenkring las wat ik te melden had, dus vol trots las ik de reactie. Jammer genoeg bleek het een persoon die mij aansprak op de fouten in mijn blog. Niet constructief, eerder bespottend, want hoe dúrfde ik mezelf een schrijver te noemen terwijl ik d/t fouten maakte. Ik schrok, las de blog terug en realiseerde me dat ik inderdaad wat te vroeg op publiceren had geklikt. In een reactie bedankte ik deze persoon voor de oplettendheid en legde hem/haar uit waar het fout was gegaan en dat ik er goed aan had gedaan een dubbelcheck te doen. Grappig genoeg pik ik dat soort fouten bij andere teksten er zo uit, zei ik nog.
Schrijfvouten staan gelijk aan incompetentie
Achteraf gezien denk ik dat dit mijn eerste ervaring was met een zogenaamde internet troll. Deze persoon reageerde nogmaals, dit keer met de melding dat hij/zij het nog steeds “ronduit slordig” vond en ging vervolgens nog een tijdje door met commentaar geven op een aantal van mijn blogs. (Commentaar dat overigens verder ging dan alleen spelling en grammatica. Wanneer je iets over jezelf deelt online, bijvoorbeeld op social media, ervaren sommigen dat nou eenmaal als een vrijbrief om niet constructieve (lees: lelijke) dingen te zeggen.)
Dit zorgde ervoor dat ik krampachtig ging nadenken over alles dat ik online wilde zetten. Zag ik een fout over het hoofd? Durf ik dit wel over mezelf te zeggen? Kan iemand hier negatief op reageren?
Het haalde al mijn enthousiasme om te vertellen onderuit. Ik schreef een tekst en durfde er een dag niet naar te kijken, herschreef soms vier of vijf keer een alinea. Trouwe lezers vertelden me dat mijn teksten niet langer sprankelden, maar kabbelden. Totdat ik er uiteindelijk maar helemaal mee stopte.
Genadeloos afgemaakt. Risico van het vak?
Als tegenreactie schreef ik uiteindelijk een blog over taalpuristen, een beetje zoals deze. En er gebeurde iets wonderbaarlijks: er ontlook een discussie op mijn website… Ik schreef in de tegenreactie dat ik, na veel nadenken, niet vind dat een schrijver per definitie een taalkundige moet zijn. Nu niet meteen afhaken, ik wil graag toelichten waarom. Ik lees namelijk veel boeken en kom met regelmaat een fout tegen. Een spatie teveel, dubbele woorden, d/t fouten. Een fout die soms een miljoen keer gedrukt is. Mogen deze mensen – met een miljoenenoplage – zichzelf geen schrijver noemen?
Begrijp me niet verkeerd; een tekstschrijver moet vaardig zijn met taal. Punt. Er is echter een verschil tussen een foutje maken en structureel teksten aanleveren vol met fouten. Fouten worden nou eenmaal gemaakt. Er zit een mens achter de tekst. Mensen maken fouten, dus ook een tekstschrijver maakt wel eens een taalfout. Schokkend, ik weet het. En precies dáár waren de meningen dus over verdeeld:
Want de hele reden dat je een tekstschrijver inhuurt is omdat je foutloze teksten krijgt, niets meer en niets minder.
Als dat zo was, hoef je alleen maar de spelling- en grammaticacontrole in Word aan te zetten: et voila, je bent een schrijver!
Foutloze teksten zijn niet meteen goede teksten
Ik vind foutloze spelling en grammatica details, je onderscheidt je als schrijver niet met foutloze teksten. De echte kunst zit ‘m in al het andere werk. Hoe breng je een idee tot leven? Wat laat de lezer doorlezen? Hoe breng ik mijn boodschap goed over? Het doorvragen, de kern achterhalen, goed luisteren en beter navertellen, schrijven en schrappen; dát onderscheidt de tekstschrijver van een taalpurist.
Een goede tekst voor mij:
- leest lekker en is to-the-point
- spreekt de doelgroep aan
- roept emotie op en/of zet aan tot een actie
- heeft een logische opbouw
- is foutloos
Onze taal
Welke tekst goed is, is natuurlijk hartstikke subjectief. De een houdt van J.K. Rowling en de Harry Potter reeks, de ander verslindt Jan Wolkers. Waar de een houdt van laagdrempelige teksten, vindt de ander dat veel te ‘popie jopie.’ Hetzelfde geldt voor foutloos Nederlands, dat is ook continu aan verandering onderhevig. Onze taal is altijd in beweging, vroeger was het not done om ‘hun hebben’ te zeggen, tegenwoordig kom je er mee weg. Net als de als/dan discussie: ‘Jouw taalkennis is groter als de mijne.’ Jeukt het al? Mag tegenwoordig, want Genootschap Onze Taal heeft onderzocht dat het in de 16e eeuw gebruikelijk was om ‘groter als’ te zeggen en ‘groter dan’ dus een verbastering is van de Nederlandse taal…
Taalkennis en gevoel voor taal
De discussie vind ik dus heel interessant, ‘wat maakt een schrijver een schrijver’. Taalkennis is een voorwaarde, maar niet de kern. Gevoel voor taal en weten hoe je een verhaal vertelt zijn voor mij veel relevantere voorwaarden. Op die kwaliteiten onderscheiden verschillende schrijvers ook van elkaar, want niet elke schrijver schrijft hetzelfde, maar van allemaal mag je toch zeker taalkennis verwachten.
Uiteindelijk ben ik dus blij dat die troll destijds mijn neus op de feiten drukte. De daarop volgende discussie heeft me aan het denken gezet. Ik durf met droge ogen te zeggen dat een goede tekstschrijver ook d/t fouten maakt. Een écht goede tekstschrijver haalt ze er alleen wel uit voordat hij de definitieve versie naar de klant stuurt 😉
